Prematüre Nedir?
37 gebelik haftasından önce doğan bebeklere prematüre denir. Prematüre bebeklerin problemleri organlarının gelişimini tamamlayamaması ile ilişkilidir. Bu bebekler henüz vücut ısılarını koruyamadıkları için sıklıkla kuvöz gibi yüksek ısı ortamlarına ihtiyaç duyarlar.
Prematüre Bebeklerin Sorunları:
Zamanından önce doğan bebekleri doğum haftaları ile orantılı olarak değişik problemler bekler. Doğum haftası küçüldükçe sorun yaşama ihtimali ve yoğun bakım ihtiyacı artar. Genellikle 35 doğum haftası ve üzerinde doğan bebekler, neredeyse zamanında doğmuş gibi davranırlar. Bu haftadan daha erken doğan bebeklerde ise çeşitli sistemleri ilgilendiren hastalıklar karşımıza çıkabilir. En sık görülen durum solunum yolları ile ilgili olandır. Akciğerler gelişimini tamamlayamadığı için sönüktür, nefes aldığında iyi açılamaz ve kan yeterince oksijenlenemez. Tıp dilinde RDS (Respiratuar Distres Sendromu) denilen bu hastalığın tedavisinde bebek solunum makinesine bağlanır ve bebeğe akciğerlerin açılmasını sağlayacak sürfaktan denilen madde dışarıdan ilaç olarak verilir. Bazen akciğerlerde yırtık gelişir ve akciğerin etrafını saran zar içine hava kaçağı olur (pnömotoraks). Bu durum akciğerlerin sıkışarak sönmesine sebep olur, hava kaçağının bir tüp yardımıyla boşaltılması gerekir. Özellikle ileri derecede prematüre doğmuş bebeklerin oksijen ve solunum makinesine olan ihtiyaçları uzun sürer ve bronkopulmoner displazi (BPD) denilen kronik bir akciğer hastalığına yakalanabilirler. Bu durum hastanede kalış sürecini uzatır.
Özellikle 32 doğum haftasından erken doğan bebeklerde ilk günlerde tansiyon düşüklükleri görülebilir, dolaşımı desteklemek için tansiyonu yükselten ilaçlar kullanmak gerekebilir. Ayrıca doğumda kapanması gereken damar geçişlerinde kapanma gecikip, PDA denilen kalp yetersizliğine sebep olabilen bir durum oluşabilir. Bu geçişi kapatmak için bazen ilaçlar, bazen de küçük bir ameliyat gerekir.
Henüz emme, yutma ve sindirme işlevlerini koordine edemedikleri için uzun süreli serum tedavileri gerekebilir ve henüz hazır olmadan barsak yoluyla beslenmeye geçilirse nekrotizan enterokolit denilen prematüreliğin en ağır ve cerrahi gerektiren hastalığına yakalabilirler. Bu hastalıkta barsaklar hareketlerini durdurur ve barsak duvarında delinme, buna bağlı karın içinde abse oluşabilir. İyileşme süreci oldukça uzun, zahmetli, hayati tehlikesi olan bir hastalıktır ve sonrasında da kalıcı barsak problemleri yaşanabilir.
Çok prematüre bebeklerin ilk günlerinde böbrek fonksiyonları tam gelişmediği için serum tuzlarında ve asit oranlarında düzensizlikler görülebilir. Kan şekerleri beklenenden düşük veya yüksek seyredebilir.
Prematüre bebeklerin henüz bağışıklık sistemleri iyi gelişmemiş olduğundan enfeksiyon oranları zamanında doğan bebeklere göre daha yüksektir. Prematüre bebeklerde gözün ağ tabakasındaki kılcal damarların gelişimi tamamlanmamıştır, erken doğumla birlikte bu damarlarda anormal gelişimler oluşup (ROP), eğer uygun zamanda muayene ve müdahale edilmezse körlükle sonuçlanabilir. Ayrıca bu durumdan bağımsız olarak prematüre doğan çocuklarda ileride miyopluk ve şaşılık daha sık görülür.
Prematüre bebeklerin beyinlerindeki kılcal damarlar da çok kırılgan olduğundan, özellikle ileri derecede prematüre bebeklerde beyin içi kanama, beyinde kistler olabilir. Buna bağlı olarak ileri yaşlarda spastiklik, işitme problemleri, ayrıca bundan bağımsız olarak bilişsel ve akademik performansta düşüklük, dikkat dağınıklığı, konuşma problemleri yaşanabilir.
Prematür Bebeğin Yenidoğan Ünitesinde Bakımı ve Prognozu:
Son yıllarda yenidoğan yoğun bakım ünitelerindeki gelişmeler ve bebeklerin dikkatli ve özenli bakımları ile prematüre bebeklerin yaşam oranları artmıştır.
