Tüp Bebek Hakkında Merak Ettikleriniz #5

Tüp bebek tedavisinde embriyo transfer ne şekilde yapılır?

Tüp bebek tedavisinin belkide son noktası olan en önemli noktası embriyonun rahim kavitesi içerisine transfer edilmesi. Çünkü o zamana kadar yapmış olduğumuz bütün tedaviler bu nakil sonrasında gebelikle sonlanınca anlam kazanılacaktır. Dolayısıyla embriyo transferi çok önemli. Bir plastik kateder yarımı ile bir veya birden fazla embriyoyu rahim içerisine rahim ağzını geçerek rahim boşluğuna bırakıyoruz. Normalde bu kateterin rahim en üst duvarına çarpmaması ve böylece rahimde kasılmaları uyarmaması gerekiyor ki başarılı bir tüp bebek transfer yöntemi sağlanmış olsun. Kateterin kan ve mukus olmamasına çok dikkat etmek lazım. Yaklaşık olarak 1 dakikada bu transfer gerçekleşiyor. Embriyo transferini yaptıktan sonra hastanın 15 dakika istirahat etmesi yeterli. Çok uzun süreli istirahat etmek ne yazık ki başarıyı etkileyen bir faktör değil. Dolayısıyla gebelik testine kadar tamamen yatmaya asla gerek yok.

Tüp bebek tedavisi hangi durumlarda sonlandırılır?

Tüp bebek tedavisinde eğer tedavi sürecinde vermiş olduğumuz ilaçlara karşılık hiç bir yumurta gelişmesi olmuyorsa veya yumurtlar hep aynı boyutta kalıyor, olgun yumurta düzeyine ulaşmıyorsa tüp bebek tedavisini sonlandırmak lazım. Ama bunun içinde yaklaşık olarak 15 günlük bir tedavi almış olmak gerekli. Tedaviyi sonlandırma kriterlerimizden bir tanesi de yumurta olgunlaşsın diye vermiş olduğumuz HCG nin vücutta yaratmış olduğu uyarım sendromu. Bu durumda aday anne karnında çok fazla sıvı birikip solunum yetmezliğine yol açacağın da dolayı tedavi sürecinde embriyoları transfer etmiyoruz, tedavi sürecini durduruyoruz. Bu durum ortadan kalktıktan sonra daha sonra embriyo transferini gerçekleştiriyoruz. Bunların dışında tüp bebek tedavisinin iptal edilmesini gerektiren herhangi bir durum bulunmamaktadır.

Embriyolar nasıl dondurulur?

Emriyo dondurulması tüp bebek işleminin en önemli konularından birisidir. Çünkü elimizde çok sayıda güzel embriyo varsa bunların heba edilmemesi lazım. Daha sonra ki tedavilerde yada ihtiyaç durumunda kullanılabilmesi amacı ile dondurulması gerekiyor. Daha önceleri yavaş dondurma tekniği kullanılırken günümüzde hızlı dondurma veya vitrifikasyon dediğimiz teknik kullanılmakta.

İkisi arasındaki en önemli fark yavaş dondurmanın yaklaşık 3 saat süren bir tedavi olması hızlı dondurmanın yaklaşık 10 dakika içerisinde elimizdeki embriyoları dondurmayı sağlamasıdır. Başarı oranları açısından herhangi bir fark gösterilemediği için günümüzde hızlı dondurma tekniği daha yaygın olarak uygulanmakta. Çünkü hem zamanda kazanıyorsunuz hemde yavaş dondurma gibi daha fazla laboratuvar ortamına ihtiyaç göstermemesinden dolayı virtifikasyon veya hızlı dondurma tekniği embiyoların dondurulmasında günümüzde sıklıkla kullanılmakta. Embiryolar dondurulmasının çözüldükten sonra bir etkisi yok. İyi embriyolar dondurulduktan sonra hangi yöntemle dondurulursa dondurulsun çözündükden sonra başarı ile tekrar transferleri gerçekleştirilmekte ve gebelik elde edilebilmektedir.

Spermde dondurulabilir mi?

Vücut hücrelerimizden belkide dondurulması en kolay olan sperm hücreleri. Yumurtanın kendisinin dondurulması oldukça zor ve başarısı düşük. Embriyonun dondurulması daha güzel ve daha kolay ve çözündükden sonra gebelik olasılıkları yüksek. Sperm belkide en kolay dondurulan bir üreme hücresi. Dolayısıyla spermleri rahatlıkla dondurabiliriz. Kişi bir kemoterapi, radyoterapi alacaksa bu tedavilerden önce daha sonra kullanmak amacı ile spermleri donduruyoruz. Yine kişi uzakta bir yere gidecek tedavi için burada bulunmayacaksa yine spermleri dondurabiliyoruz veya bir ameliyat geçirecek ve bir daha sperm elde edilemeyecek durumlarda spermleri daha sonra kullanılmamış için dondurabiliyoruz.

Tüp bebek tedavisinde blastokist transferinin çoğul gebeliğe etkisi nedir?

Tüp bebek tedavisinin belkide tek önemli yan etkisi çoğul gebelikler. Çünkü gebelik sayısı ne kadar artarsa bu gebeliklerin erken doğumla sonuçlanması ve elimizde bebek kalmaması gibi bir durumla karşılaşmamız bu risk giderek artıyor. Bu nedenle tek embriyo transfer politikası oldukça yaygınlaşmış durumda. Blastokist dediğimiz 5. güne ulaşmış ve kültür ortamına en çok dayanmış olan embriyo anlamına gelmekte. Bu nedenle bu seçilmiş en iyi kalite embriyo gibi düşünülebilir. Dolayısıyla elimizdeki embriyolardan blastokist aşamasına gelmiş olanı tek bir embriyo olarak transfer edebiliriz. Blastoskist transferi ile birlikte çoğul gebelikler oldukça azalmıştır. Aynı zamanda blastokist aşamasına gelmiş olan embriyoları dondurabiliyoruz ve preimplantasyon genetik tanı dediğimiz embriyoda bir genetik hastalık var mı kromozom sayısı normal mi bunları değerlendirebiliyoruz. Dolayısıyla kültür ortamlarının gelişmesi ile birlikte embriyoyu anne rahmine nakil etmeden önce uzun süre tutabiliyoruz ve bölünme evrelerinden blastokist aşamalarına kadar artık günümüzde getirebiliyoruz. Böylece çoğul gebeliklerinde önüne geçmiş oluyoruz.

Tüp bebek tedavisinde tek gen hastalıkları ne demektir?

Akraba evliliklerinin yaygın olduğu ülkelerde tek gen hastalıkları öornek olarak orak hücreli anemi,akdeniz anemisi,taysaks hastalığı gibi çok sayıda tek gen hastalıkları yaygın.Eğer aile öyküsünde böyle bir durum söz konusu ise bu çiftler gebe kalmadan önce tüp bebek tedavi yapılarak embriyolarına preimplantasyon genetik tanı dediğimiz yöntem uygulanarak bu yan hastalıkları var mı yok mu ortaya konmuş olur.Eğer böyle bir gen hastalığı yoksa sağlam olan embriyolar anne rahimine nakil edilebilir.Aksi halde kendiliğinden doğal gebelik oluşursa oluşmuş olan tek gebeliklerde tek gen hastalığı varmı yokmu diye bunlara ya SBS yada aminosentez yapmak zorundayız ki bunlarında kendisine ait özel riskleri var.Tüp bebek tekniklerinin gelişmesi, yan teknolojilerin gelişmesi, preimplantasyon genetik tanının yaygın olarak kullanılması tek gen hastalıklarının önüne geçmekte, sağlıklı bebeklerin doğmasını sağlamaktadır.

Tüp bebekte embriyolarda hastalıklar nasıl araştırılır?

Tüp bebek tedavisi ayrı bir konu, genetik hastalıklar ayrı bir konu. Günümüzde özellikle tekrarlayan tüp bebek başarısızlığında acaba verdiğimiz embriyolar da kromozomal bir genetik bozukluk var mı yok mu diye araştırma zorunluğu doğmaktadır. Çünkü elde etmiş olduğumuz embriyoların yaklaşık %40’ı doğal olarak kromozomal veya genetik hastalıklar içermektedir. Vücudun seçmiş olacağı tek bir hücre yerine çok sayıda hücre elde etmiş olduğumuz için bazı normal gelişim göstermeyen embriyoların da seçilmesi veya toplanması söz konusu. Şekillerine bakılarak hangi embriyonun normal hangisinin değil olduğunu anlamak çokta mümkün değil, bun nedenlere bu embriyolara preimplantasyon genetik tanı yaptığımızda kromozom sayısı normal mi genetik hastalık içeriyor mu, içermiyor mu bunları anlamak mümkün. Özellikle ailesinde genetik hastalık olan ve tekrarlayan gebelik kayıpları olan tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan hastalarda da preimplantasyon genetik tanı yaparak sağlıklı bebekler elde etmek çok mümkün.

Tüp bebekte balstomer biyopsisinin zararı var mıdır?

Tüp bebek tedavisinde preimplantasyon genetik tanı amaçlı  yani kromozom sayısını belirlemek genetik hastalığı var mı yok mu belirlemek amacı ile gelişen embriyoya blastomer biyopsi yapıyoruz. Embriyo dediğimiz aslında çok sayıda blastomerden oluşmuş bir canlı. Dolayısıyla blastomer biyopsi yaptığımızda çeşitli hastalıkları tanımamız ve araştırmamız mümkün. Yapmış olduğumuz blastomer biyopsinin embriyoya hiç bir zararı yok. Çünkü embiyoda ki hücrelerin hepsi tek tek bir insan oluşturabilecek potansiyele sahip. Onlardan 1-2 tanesinin alınmış olması embriyoya hiç bir zarar getirmemekte. Hatta yapılmış olan bu çentiklenme veya yarıklanma işleminden dolayı çünkü blastomer biyopsi için bunu yapmak zorundayız. Embriyonun daha hızlı gelişmesi ve rahimde daha iyi tutunması gibi bir avantajı söz konusu.

İnfertilitede neden döllenme olmuyor?

Tüp bebek tedavisine alınan hastaların bir kısmında kadın üreme hücresinden ve  ya erkek üreme hücresinden kaynaklı döllenmeme sorunları olabilir. Bu bir takım genetik hastalıklara bağlı olabileceği gibi spermin şekil bozukluğuna, hareketsizliğine, baş anomalilerine  bağlı olarak görülebilmektedir. Özellikle baş anomalileri spermin hücre içerisine girişini engellediğinden dolayı döllenmelerin olmaması gibi bir sorunla karşılaşabiliriz. Tabi günümüzde mikroenjeksiyon tekniğinin uygulanıyor olması ile sperm doğrudan kadın üreme hücresinin içerisine yerleştirilmekte. Ama buna rağmen eğer spermde uygun bir genetik ortam yoksa yine döllenme problemi oluşabilir. Dolayısıyla döllenme probleminin sebebini bilemiyoruz ama özellikle spermden kaynaklı döllenmeme gibi bir sorunla karşılaşmak mümkün. Bunu tekrarlayan tüp bebek tedavileri ile çözmekte mümkün. Özellikle erkeke verilecek çeşitli tedaviler sperm şekil bozukluğunu ortadan kaldırılacak ve hareketliliğini arttıracağından dolayı döllenme sorunu da ortadan kalkacaktır.

İnfertilitede ovarian hiperstimülasyon sendromunda hastaneye yatmak gerekir mi?

Tüp bebek ve infertilide tedavisinin belkide en çok korktuğumuz konularından bir tanesi OHSS’dir. Tüp bebek tedavisinde çok fazla sayıda yumurta elde etmek istediğimiz için daha sonra bu yumurtaları topladığımızda bu yumurtalardan vücuda salınan çeşitli kimyasallar veya bir takım ajanlar olmakta. Bu ajanlar vücudumuzda yada tüp bebek yapılan kadında su toplanmasına yada ödem olmasına sebep olmakta. Bu tabi ki solunum sıkıntısı damar pıhtılaşması gibi bazı sorunları da beraberinde getirmekte. Genelde hafif orta ve ağır şiddette diye sınıflandırdığımız OHSS ‘de orta veya ağır durumda ise hastanın hastaneye yatırılması söz konusu. Bunu da şu şekilde anlıyoruz, eğer hastanın karnında bir şişme olmuşsa, karnı geriliyorsa ultrasonuna baktığımızda yumurtları 9-10 cm civarına gelmişse karında asit dediğimiz sıvı birikmiş ise hasta idrar yapmakta güçlük çekiyorsa o zaman hastanın hastaneye yatırılarak çeşitli ilaçlarla  tedavisi söz konusu. Yaklaşık 1 hafta içerisinde hastamız tekrar eski sağlığına kavuşacaktır.

PROF. DR. BÜLENT BERKER;
“Bilimsel ve Teknolojik Gelişmeler Sayesinde
TÜP BEBEK SAHİBİ OLMAK DEĞİL OLAMAMAK ZOR”…
(Devamını Oku)